W czerwcowe popołudnie, w czytelni Biblioteki Pedagogicznej w Pułtusku odbyło się kolejne spotkanie z cyklu Wiosenne spotkania z literaturą. Zgromadzeni miłośnicy słowa pisanego mieli okazję dyskutować na temat książki Dziewczynka w zielonym sweterku Krystyny Chiger oraz filmu nakręconego na jej podstawie  W ciemności, w reżyserii Agnieszki Holand. „Zielony sweterek istnieje do dziś. Jest eksponatem w waszyngtońskim Muzeum Holocaustu” takimi oto słowami rozmowę rozpoczęła pani Alicja. Kontynuując dalej swoją wypowiedź powiedziała, że jest to historia Krystyny Chiger - żydowskiej dziewczynki, której życie w czasie wojny ocalił Leopold Socha - polski kanalarz ze Lwowa. Przez 14 miesięcy pomagał i dawał schronienie ukrywającej się w kanałach grupie uciekinierów z getta…”

Książka i opowieść Krystyny Chiger rozpoczyna się jeszcze przed wybuchem II wojny światowej kiedy wiodła szczęśliwe i dostatnie życie. Razem z rodzicami i malutkim braciszkiem Pawełkiem mieszka we Lwowie, który w tamtym czasie przynależał do Polski. Czas płynął leniwie aż do dnia 1 września 1939 r. Potem było już tylko gorzej. Polska znajduje się pod okupacją niemiecką z zachodu i bolszewicką od wschodu. Rosjanie z dnia na dzień pozbawiają rodzinę Chiger sklepu z tekstyliami i dokwaterowują do ich mieszkania nowych lokatorów. Żyje im się coraz nędzniej ale w dalszym ciągu czują się bezpiecznie. Dopiero gdy Lwów zajmują Niemcy, rozpoczyna się piekło. Prześladowania, zamknięcie w gettcie, wywózki do obozu koncentracyjnego - zagłady w Bełżcu i upadlanie Żydów w każdy możliwy sposób. Kiedy ludzi i kryjówek w gettcie jest coraz mniej Ignacy Chiger, ojciec Krysi, obmyśla plan ucieczki, który pozwoli im przetrwać do czasu wyzwolenia. Razem z kilkoma innymi Żydami postanawia zamieszkać w kanałach ściekowych. Z niespodziewaną pomocą przychodzi im Leopold Socha, Stefan Wróblewski i Jerzy Kowalów, lwowscy kanalarze. Gotowi są za opłatę dzienną, 500 zł od osoby, chronić i żywić uciekinierów. Rodzina Chiger i 17 Żydów w dniu likwidacji getta schodzą do kanałów, pełnych wilgoci, pleśni, bakterii i szczurów. Mieszkają w nich przez 14 miesięcy bez światła, bez wygód, bez dostępu do bieżącej wody i bez "porządnego" pożywienia. Udaje im się doczekać wyzwolenia i uwolnienia. Tę historię opowiada przejmujący film Agnieszki Holland "W ciemności", wyprodukowany przez Studio Filmowe Zebra (w koprodukcji z Niemcami oraz Kanadą), z wybitną rolą Roberta Więckiewicza”.

Zarówno książka jak i film podobały się uczestnikom spotkania. Jednak zgromadzeni zauważyli wielkie różnice w treściach obu dzieł i dzielili się swoimi spostrzeżeniami. Choćby pominięte w filmie życie rodziny Chigerów przed zejściem w świat podziemi, a były to losy bardzo ciekawe i warte opowiedzenia. Na spotkaniu można było poczuć atmosferę wojny, jaką przedstawili autorzy, gdyż w większości były to momenty przejmujące, wzruszające i nieraz ciężkie do zaakceptowania. Mimo wielkiej wyobraźni czasem trudne do pojęcia okrucieństwo i bezduszność wobec drugiego człowieka. Przytaczając słowa pani Krystyny „...warto czytać, warto pamiętać, aby nigdy nie powielić błędów przeszłości..."

Po lekturze nieco ponurej i przygnębiającej przyszedł moment na poezję. Dorota Karkowska, inicjatorka spotkań, czytała zgromadzonym tego popołudnia wiersze o kwiatach i przyrodzie wiosennej. W tle płynęła muzyka, co potęgowało nastrój błogiego spokoju.

 

xxx