Dnia 25 września, w godzinach popołudniowych, wraz z dr Izabelą Lachowską nauczycielką bibliotekarką PSP w Przewodowie, złożyłam wizytę kobiecie wielkiego formatu, założycielce i prezes Pułtuskiego Stowarzyszenia Dialogu Most – Anecie Szymańskiej. Odwiedziny miały na celu pozyskanie informacji dotyczących bohaterów książki Alfreda Borkowskiego „Miłość ich dwojga".
Młodziutka Żydówka Teresa, występująca w książce pod pseudonimem "Maria" oraz Polak Antoni Bryk poznali się w Mławie. Związkowi sprzeciwiał się ojciec Teresy. Upokarzał: bił, więził, głodził, pilnował, śledził i zastraszał córkę. Antoni wspierał dziewczynę. Pokonali w ten sposób bariery i zawarli związek małżeń-ski. Młodzi doczekali dwójki dzieci, z którymi mieszkali w Pułtusku. Tutaj Teresa przeżyła wybuch II wojny światowej. Jej mąż, jako kapitan, został wcielony do wojska i odesłany na Lidę. Teresa widziała gehennę pułtuskich Żydów. Mocno ją przeżywała. Drżała o los swój i dzieci. Na szczęście synową i wnuki zabrał ojciec Antoniego do Olszanki pod Wyszkowem.
Teresa Bryk spoczywa w Pułtusku na cmentarzu Świętokrzyskim. Jej ukochany mąż, Antoni (porucznik nawigator) zginął w październiku 1941 r. nad Morzem Północnym. Zginęła wówczas cała załoga bombowca wchodząca w skład DYWIZJONU 305.


Opis zdjęć archiwalnych:
1. Teresa i Antoni – lata przedwojenne, Warszawa

2. Teresa Maria przy grobie Antoniego, ok. 1976 rok, cmentarz wojskowy w Belgii

Aneta Szymańska zajmuje się historią pułtuskich Żydów od 6 lat. Ogromny wpływ na zainteresowanie się tą problematyką miała Zafrira Malovany Shmukler. Obydwie panie poznały się najpierw w świecie wirtualnym. Zafrira Malovany Shmukler, potomkini pułtuskich Żydów, poprosiła Szymańską o pomoc w zorganizowaniu pobytu jej przyjaciółki Evelyne Isvy w Pułtusku. Wówczas Aneta Szymańska uświadomiła sobie, że niewiele wiemy o kulturze żydowskiej, a przecież do czasów II wojny światowej żyli oni razem z nami na jednej ziemi. Jej niezwykła przygoda z kulturą żydowską i nie tylko, trwa od kilku lat i przynosi ogromną satysfakcję. Działalność w Stowarzyszeniu zmieniła jej życie zawodowe i prywatne. Odnalazła w tym swoją życiową misję. Aneta Szymańska jest osobą otwartą i komunikatywną. Z pasją dzieli się swoją wiedzą. Jej klimatyczny, pełen akcentów kultury żydowskiej (chamsa, mezuza, chanukija, świece szabatowe) dom, potwierdza autentyczność jej posłannictwa. Rozmowy na temat kultury żydowskiej w Pułtusku będą kontynuowane.

Wszystkich naszych wiernych Czytelników  zachęcam do przeczytania tej jakże ciekawej historii napisanej przez ciechanowskiego lekarza Alfreda Borkowskiego, który w przeszłości był ordynatorem oddziału płucnego w Ciechanowie.

                                                                                                          Dorota Karkowska - Biblioteka Pedagogiczna w Pułtusku

xxx